تبخال یک وضعیت پوستی ناشی از التهاب مزمن و قرمزی پوست است که معمولاً با خارش همراه می شود. این مشکل می تواند برای افراد زیادی از جمله اطفال و بزرگسالان رخ دهد و از نظر جسمی و روحی تأثیرات منفی داشته باشد. در این مقاله از دکتر مهناز شکروی(داروساز) به بررسی راه های درمان تبخال لب وهمچنین علل و علائم تبخال می پردازیم تا به شما کمک کنیم این مشکل را بهتر درک کنید و با روش های موثر برای مقابله با آن آشنا شوید.
تبخال ناشی از عفونت ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) است. این ویروس می‌تواند باعث ایجاد زخم یا تاول در داخل، اطراف دهان یا اندام تناسلی شود. امروزه دو نوع از این ویروس شناسایی شده است که نوع ۱ (HSV-1) آن باعث ایجاد تبخال دهانی می‌شود و دهان و پوست اطراف آن را درگیر می‌کند، اما همچنان می‌تواند ناحیه‌ی تناسلی را نیز تحت تاثیر قرار دهد. نوع ۲ (HSV-2) ویروس هرپس معمولا از راه جنسی انتقال می‌یابد و به آن تبخال تناسلی گفته می‌شود.
در حال حاضر هیچ درمانی برای تبخال وجود ندارد، اما با استفاده‌های از شیوه‌های درمانی می‌توان به مدیریت علایم آن و کاهش انتقال این ویروس به شریک زندگی کمک کرد. در بیشتر مواقع تبخال طی دو تا چهار هفته خودبه‌خود برطرف می‌شود. اما اگر می‌خواهید زودتر از این زمان از شر تبخال خود رها شوید، می‌توانید از روش‌های خانگی کمک بگیرید.
علائم تبخال
در ادامه علائم تبخال آورده شده‌اند.
- احساس خارش یا سوزش روی پوست قبل از بروز تبخال
- تاول‌های کوچک پر از مایع
زمانی که اولین تبخال بروز می‌کند، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید.
- تب
- زخم و درد لثه‌ها
- گلو درد
- سردرد
- گرفتگی عضلانی
- التهاب غدد لنفاوی
همه‌ی افراد ممکن است در طول زندگیشان تبخال را تجربه کنند. کودکان زیر ۵ سال ممکن است داخل دهان یا سوراخ بینی خود دچار تبخال شوند.
روش‌های درمان تبخال لب
همانطور که قبلا هم گفتیم، تبخال لب درمان خاصی ندارد. با این حال ضایعات تبخال در بیشتر موارد بعد از یک تا دو هفته بدون هیچ درمانی خوب می‌شوند. داروهای بسیار زیادی وجود دارند که می‌توانند طول دوره‌ی بیماری را کوتاه کنند و درد و ناراحتی ناشی از آن را کاهش دهند. لازم به ذکر است این داروها قادر به حذف ویروس نیستند.
در بیشتر موارد، بهترین زمان درمان موقعی است که اولین علائم ظاهر می‌شوند.
- پمادها و کرم‌های موضعی
اگر تبخال باعث رنجش شما شده است، می‌توانید با استفاده از پمادهای ضدویروسی مانند پنسیکلوویر (داناویر) درد ناشی از آن را کنترل کنید و سرعت بهبود زخم را افزایش دهید. اگر پمادها به محض ظاهر شدن تبخال استفاده شوند، بسیار موثر هستند. داروهای موضعی می‌بایست چهار تا پنج مرتبه در روز و به مدت چهار تا پنج روز استفاده شوند.
دوکوسانول هم یکی دیگر از گزینه‌های درمان است. این دارو یک کرم موضعی است که می‌تواند طول دوره‌ی شیوع بیماری را کوتاه کند. این کرم هم می‌بایست چندین بار در طول روز مصرف شود.
- داروهای ضد‌ویروس خوراکی
تبخال با استفاده از داروهای خوراکی مثل آسیکلوویر، والاسیکلوویر و فامسیکلوویر هم قابل درمان است. این داروها فقط با نسخه‌ی پزشک ارائه می‌شوند.
در مورد کسانی که در معرض ابتلا به عوارض ناشی از تبخال هستند یا بطور مکرر دچار آن می‌شوند، پزشک مصرف منظم دارو را توصیه می‌کند.
این داروها طول دوره‌ی بیماری را کوتاه می‌کنند و ممکن است بتوانند مانع عود مجدد آن شوند.
- مُسکن‌های ضد‌درد
مسکن‌های موضعی بدون نیاز به ارائه‌ی نسخه‌ی پزشک که حاوی ترکیباتی مانند بنزوکائین یا لیدوکائین هستند می‌توانند درد و ناراحتی ناشی از تبخال را کاهش دهند. لازم به ذکر است این داروها تاثیری روی سرعت درمان ندارند. بعضی از مُسکن‌های مناسب تبخال عبارتند از:
- اوراژل
- بلیستکس
- سایمکس
- آنبسول
- ایبوپروفن و استامینوفن هم از دیگر گزینه‌های تسکین دهنده‌ی درد محسوب می‌شوند.
درمان خانگی تبخال لب
قبل از بیان هر چیز باید اشاره داشت که درمان تبخال در یک روز امکان پذیر نبوده و حداقل دو الی سه روز زمان می‌برد. جهت درمان تبخال دهان در خانه نیز روش‌هایی وجود دارد که می‌تواند به درمان هرپس دهانی کمک کند مانند:
- قرار دادن یک کمپرس سرد و یخ روی زخم‌ها به کاهش درد و علایم تبخال کمک می‌کند. توجه داشته باشید که نباید یخ را به صورت مستقیم روی ناحیه تبخال بگذارید.
- بعضی از ژل‌های خنک کننده و ژل آلوئه‌ورا نیز می‌تواند درد ناشی از تبخال دهانی را تسکین دهد.
- لیمو دارای خاصیت ضد ویروسی بوده و به همین جهت می‌تواند به کاهش قرمزی و بهبود تاول تاحدودی کمک کند.
- محلول آب نمک نیز باعث کاهش عفونت خواهد شد. پنبه آغشته به محلول آب نمک را سی ثانیه روی ناحیه مورد نظر قرار دهید.
- خوردن پوره سیب به همراه عسل نیز برای بهبود هرپس دهانی توصیه شده است.
- از مصرف غذاهای پر ادویه و شور همچنین نوشیدنی‌های گرم تا حد ممکن خودداری نمایید.
چرا لب‌ها بیشتر در معرض بروز تبخال هستند؟
از جمله دلایلی که لب بیشتر در معرض خطر ابتلا و حمله‌ی ویروس تبخال قرار می‌گیرد، این است که چگالی الیاف عصبی حسی موجود در اطراف لب که در طی آن ویروس‌ها می‌توانند حرکت کنند، در این نقطه زیاد است. از طرف دیگر، پوست در منطقه بین لب و صورت بسیار حساس است و در واقع سلولهای عصبی بیشتری در این ناحیه فعال هستند.
چطور از شیوع تبخال جلوگیری کنیم؟
- دستمال یا وسیله آلوده را در آب جوش قرار دهید.
- از ظرف غذا یا وسایل شخصی مشترک با افراد آلوده استفاده نکنید.
- از بوسیدن و رابطه جنسی دهانی با فرد آلوده اجتناب کنید.
- برای جلوگیری از انتقال ویروس به سایر قسمتهای بدن، تاول یا زخم را لمس نکنید و در صورت انجام این کار، بلافاصله دستان خود را با آب و صابون بشویید.
